ေသၿပီးေနာက္ ျဖစ္၊ မျဖစ္

ေသၿပီးေနာက္ ျဖစ္တယ္လို႔ အယူရိွရင္ သႆတမိစၦာဒိ႒ိ . . . . .။
ေသၿပီးေနာက္ မျဖစ္ဘူးလို႔ အယူရိွရင္ ဥေစၦဒမိစၦာဒိ႒ိ . . . . .။
ဒါဆိုရင္ မိတ္ေဆြ သင္ ဘာအယူကို ယူထားသလဲ . . . . .။

ဗုဒၶဘုရား မပြင့္ခင္က လူေတြ ဒီအယူ ႏွစ္မ်ိဳးယူထားၾကေလ၏။ ယေန႔ ေခတ္တြင္ တစ္ခ်ဳိ႕လည္း ဗုဒၶဘာသာဆိုေပမယ့္ ဒီအယူ ႏွစ္မ်ိဳးထဲက တစ္မ်ဳိးမ်ဳိး ယူထားၾက၏။
ေသၿပီးေနာက္အေပၚမွာ အယူတစ္မ်ဳိးမ်ဳိး ယူထားရင္ အဲဒါကို ဗုဒၶျမတ္စြာ က မိစၦာဒိ႒ိ (မွားယြင္း အသိ)ဟု ေဟာၾကားေတာ္မူေလ၏။
ဘာ႔ေၾကာင့္လဲ . . . . .၊

လူေသၿပီးေနာက္ ျဖစ္ေသးတယ္လို႔ အယူ႐ိွေနတဲ့ သူဟာ သူအခုျပဳ လုပ္ေနတဲ့ အကုသိုလ္ကံသည္ ေနာင္ဘ၀မွာ အက်ဳိးေပးမွာကို ယံုၾကည္ေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အေၾကာက္တရားနဲ႔ အေပၚယံ သီလထိန္းႏိုင္တယ္လို႔ ထင္ရေပမယ့္ တကယ့္အေရးႀကံဳရင္ အကုသိုလ္ကို မေ႐ွာင္ႏိုင္ေတာ့ပါ။ သီလေတြ က်ဴးလြန္ကုန္ၾက၏။ ေနာင္ဘ၀က်မွ အက်ဳိးေပးမွာလို႔ သိေနတာဆိုေတာ့ အေၾကြးျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ အကုသိုလ္ကံကို က်ဴးလြန္ဖို႔ ၀န္မေလးေတာ့ပါ။

ေနာက္ထပ္ၿပီး ယေန႔ေခတ္စားေနတဲ့ ဘုရားေဟာထင္ၿပီး သံသရာထြက္ေၾကာင္းလုပ္ေနၾကတဲ့ ပရမတၱသစၥာ ႐ုပ္၊ နာမ္ ႐ႈသူမ်ားကလည္း ထပ္ၿပီးေတာ့ အကု သိုလ္အမႈမ်ား က်ဴးလြန္ရဲေအာင္ အားေပးသလိုမ်ဳိး ျဖစ္ေန၏။  ဘယ္လိုပဲ အကုသိုလ္ ကံေတြ လုပ္ခဲ့ လုပ္ခဲ့ မေသခင္ ဉာဏ္ဦးေအာင္ ပရမတၱသစၥာ ႐ုပ္၊ နာမ္ ျဖစ္ပ်က္႐ႈမယ္ ဆိုရင္ ေသရင္အပါယ္က လြတ္ပါတယ္ဆိုၿပီး စိတ္ကူးယဥ္ ဆြယ္လံုးေတြ ေဟာၾကားေတာ့ အခုေတာ့ မလႊဲသာလို႔ အကုသိုလ္ေတြ လုပ္ဦးမယ္၊ ဒီလုပ္ခဲ့တဲ့ကံေတြ ေသၿပီးရင္ အက်ဳိးမေပးေအာင္ အသက္ႀကီးမွ ပရမတၱသစၥာ ႐ုပ္၊ နာမ္ ျဖစ္ပ်က္ ႐ႈတာေပါ့ဟု ဆင္ေျခ ေတြးလံုးမ်ားႏွင့္ ရဲရဲႀကီး အကုသိုလ္ေတြ ျပဳလုပ္ဖို႔ ၀န္မေလးျဖစ္ကုန္၏။ စဥ္းစားဖို႔ ေကာင္းေလစြ။ အယူဒႆနလြဲရင္ ဘယ္ေလာက္ ေၾကာက္စရာေကာင္းတယ္ဆိုတာ . . . . . ။

ပရမတၱသစၥာ ႐ုပ္၊ နာမ္ ျဖစ္ပ်က္ အယူ႐ိွေနရင္ ေသၿပီးေနာက္ ျဖစ္၊ မျဖစ္ အယူတစ္ခုခု ယူထားတာမို႔ ေသၿပီးေနာက္ အယူတစ္ခုခုယူထားရင္ေတာ့ မိစၦာဒိ႒ိဟု ဗုဒၶဘုရား ေသေသခ်ာခ်ာ ေဟာၾကားထားေလ၏။
ပရမတၱသစၥာ အယူ႐ိွသူမ်ားသည္ ဘုရား၊ ရဟႏၱာမ်ား ေသရင္ေတာ့ မျဖစ္ေတာ့ဘူးဟု ယူထားၾကၿပီး ဘုရား၊ ရဟႏၱာ မဟုတ္သူမ်ားကိုေတာ့ ေသၿပီးရင္ ျဖစ္ေသးတယ္လို႔ ယူထားၾကျပန္၏။ ထိုအယူသည္လည္း ေသၿပီးေနာက္ကိစၥေတြကို ေတြးေတာေနတာမို႔ မိစၦာဒိ႒ိ အသိမွားႀကီးျဖစ္ေန၏။ အသိမွားေတာ့ အေျပာမွား၊ အလုပ္မွား၊ အေနအထိုင္ေတြပါ မွားေနၾကျပန္၏။

ဒီပရမတ္အယူ႐ိွသူမ်ား၏ သံသရာထြက္ေၾကာင္း၊ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္း ထင္တဲ့ အလုပ္ကလည္း ေသၿပီးေနာက္ မျဖစ္ဖို႔ကိုသာ ရည္႐ြယ္လုပ္ေနၾကတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္  အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္တို႔၏ ထာ၀ရငရဲႏွင့္ သြားတူေနေလ၏။ စဥ္းစားဖို႔ ေကာင္းေလစြ။ အစၥလာမ္ဘာသာတြင္ ဘုရားသခင္က ေသၿပီးတဲ့သူေတြကို စစ္ေဆးတဲ့အခါ ေကာင္းတာလုပ္ခဲ့တဲ့သူေတြကို ထာ၀ရေကာင္းကင္ဘံုသို႔ ပို႔ၿပီး မေကာင္းတာလုပ္ခဲ့တဲ့သူေတြကို ထာ၀ရငရဲသို႔ ပစ္ခ်လိုက္တဲ့အခါ ငရဲမီးေလာင္ ကၽြမ္းၿပီး ႐ုပ္၊ နာမ္ေတြ လံုး၀ ေပ်ာက္သြား၏။ ထုိကဲ့သို႔ ေသၿပီးေနာက္ ႐ုပ္၊ နာမ္ေတြ လံုး၀ ေပ်ာက္သြားတာကို ထာ၀ရငရဲဟု ယူဆထားၾက၏။
ပရမတၱသစၥာ အယူ႐ိွသူမ်ား၏ ေသၿပီးေနာက္ မျဖစ္ေတာ့ေအာင္ အားထုတ္ေနတဲ့ ပန္းတိုင္သည္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြ ယူဆထားတဲ့ ထာ၀ရငရဲႏွင့္ သေဘာခ်င္းသြားတူေနသည္မွာ စိစစ္ဖို႔ေကာင္း၏။
စဥ္းစားတတ္သူမ်ား စိစစ္ၾကပါေလ . . . ။

ဒါ့ေၾကာင့္ ေသၿပီးေနာက္ကိစၥေတြကို ေတြးေခၚေနၾကေသာသူမ်ားရဲ႕ နိဗၺာန္လို႔ထင္ေနတဲ့အရာကို မည္သူမွ် အေသအခ်ာ အားမက်ၾကျခင္း ျဖစ္၏။ ေသၿပီးမွ ရမယ္ ဆိုတဲ့ နိဗၺာန္ ဘာသံုးလို႔ရေတာ့မွာလဲ။
ေသမွတကယ္ရ မရက ေသၿပီးမွေတာ့ ဘယ္သူေမးလို႔ ရေတာ့ မွာလဲ။  ေသၿပီးေနာက္ ျဖစ္ မျဖစ္ကို ေဟာၾကားတဲ့ဘုန္းႀကီးကလည္း ဘယ္လို သက္ ေသျပမလဲ၊ အာမခံမလဲဟု ျပန္ေမးဖို႔ ေကာင္းၾက၏။  စိတ္ကူးယဥ္ ယံုၾကည္မႈနဲ႔ လုပ္ကိုင္၊ ေျပာဆိုၾကျခင္းျဖစ္၏။ ေဟာတဲ့သူေတြကလည္း ခပ္တည္တည္နဲ႔ ေဟာသလို နာတဲ့သူေတြ ကလည္း မစိစစ္ဘဲ နာယူေနၾက၏။ ၀မ္းနည္းဖို႔ေကာင္းေလစြ။

ဆင္ျဖဴေတာ္ဆိုၿပီး ဆက္သတဲ့ ဆင္မည္းႀကီးအား ဘိုးေတာ္ဘုရားက အမတ္ႀကီး ဦးေပၚဦးကို စစ္ေဆးခိုင္းတဲ့အခါမွာ ဦးေပၚဦးက ဆင္ျဖဴေတာ္အဂၤါ လကၡဏာပါ႐ိွတာမို႔ ေနာင္ႏွစ္ငါးဆယ္က်ရင္ ျဖဴလာပါလိမ္မယ္လို႔ ခပ္တည္တည္နဲ႔ ေလွ်ာက္ေတာ့ ဘိုးေတာ္ဘုရားကလည္း မစိစစ္ဘဲ ယံုၾကည္လိုက္ေလ၏။
က်န္အမတ္မ်ားက ဦးေပၚဦးကို ေနာင္ႏွစ္ငါးဆယ္ၾကာတဲ့အခါ ဒီဆင္ မျဖဴ လာရင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲလို႔ ေမးျမန္းၾကတဲ့အခါ ဦးေပၚဦးက ေနာင္ႏွစ္ငါးဆယ္ၾကာရင္ အဲဒီဘိုးေတာ္ဘုရင္လည္း မ႐ိွေတာ့ဘူး၊ ဒီဆင္လည္း မ႐ိွေတာ့ဘူး။ က်ဳပ္တို႔လည္း ႐ိွေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ႐ွင္းျပစရာမလိုေတာ့ဟု ျပန္ေျပာေလ၏။
ေနာင္ အႏွစ္ငါးဆယ္မွ ကိစၥကို ဦးေပၚဦးက ခပ္တည္တည္နဲ႔ ေျပာသလိုပဲ ယေန႔တရားေဟာပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္လည္း ဘုရားေဟာတယ္ထင္ၿပီး ေသၿပီးေနာက္ ကိစၥ ­မ်ားကို ခပ္တည္တည္နဲ႔ ေဟာေျပာေနၾကတာကို ဘိုးေတာ္ဘုရားလိုပဲ လူေတြက မစိစစ္ပဲ ယံုၾကည္ေနၾက၏။

ေသၿပီးမွ ျဖစ္ရမယ့္ဘ၀ေတြ၊ ေသၿပီးရင္ ဘာ႐ုပ္၊ နာမ္မွ မျဖစ္ေတာ့ဘူးဆိုတဲ့ နိဗၺာန္အေၾကာင္းေတြကို ဘုရားေဟာတယ္ထင္ၿပီး ခပ္တည္တည္နဲ႔ ေဟာေျပာေနၾကေတာ့ ေသၿပီးေနာက္ အဲဒါေတြ ျဖစ္၊ မျဖစ္ကို ဘယ္သူ အာမခံ ႏိုင္မည္နည္း။ စိတ္ကူးယဥ္(တကၠ)ယံုၾကည္မႈမ်ားႏွင့္ ေဟာေျပာ နာယူေနၾကျခင္း ျဖစ္ေလ၏။

ဗုဒၶ၏တရားမ်ားသည္ ကိုယ္တိုင္သိႏိုင္၊ ျမင္ႏိုင္သည့္ (ဒႆန)တရားမ်ား ျဖစ္ေလ၏။ ၾကံဆၿပီးမွ သိရတဲ့ (တကၠ)တရားမ်ားမဟုတ္ပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေသၿပီးေနာက္ ကိစၥမ်ားကို မယူၾကဖို႔ ဗုဒၶက ( အံ- ၂၊ ၄၄၈ ) ။ ( မဟာနိ- ၂၄၆၊ စူလနိ- ၅၁ ) ။ မဟာနိ- ၂၄၆၊ စူလနိ- ၅ စသည့္ အဗ်ာကတႏွင့္ပတ္သက္ေသာ တရားမ်ားတြင္ ေသေသခ်ာခ်ာေဟာၾကားထားတာကို ကိုယ္လိုသလိုယူဆၿပီး ေဟာေျပာေနၾကသည္မွာ ၀မ္းနည္းဖို႔ေကာင္းေလ၏။

ဒါ့ေၾကာင့္ ေသၿပီးေနာက္ကို ယူေနၾကသူမ်ားသည္ ဘုရားမယူေစလိုတာကို ယူေနၾကေသာေၾကာင့္ အကုသိုလ္ကို အမွန္တကယ္က်ဴးလြန္ဖို႔ ၀န္မေလးၾကပါ။ ေနာင္ဘ၀က်မွ ေနာင္ကိုယ္နဲ႔ ခံမည္ဟု ယူဆထားေသာေၾကာင့္လည္းျဖစ္ေလ၏။ ေကာင္းမႈ ကုသိုလ္ေတြ ျပဳတဲ့အခါမွာလည္း ေသၿပီးေနာက္ကို အာ႐ံုေရာက္ေနတာမို႔ အမွန္ တန္ဘိုး႐ိွေသာ၊ အသံုး၀င္ေသာ ကုသိုလ္မ်ားကို မျပဳတတ္ၾကေတာ့ပါ။ ေနာင္ဘ၀ ေကာင္းစားေရးကို စိတ္ကူးယဥ္ၿပီး ကိုယ္က တစ္ေထာင္ေလာက္ေပးၿပီး ေနာင္ဘ၀ တစ္ေထာင္ဘိုးမက ျပန္စံစားခ်င္တဲ့ ေစ်း၀ယ္သလို ကုသိုလ္မ်ားႏွင့္ ေသရင္ ငရဲ မေရာက္ေအာင္ လာဘ္ထိုးသလို ကုသိုလ္မ်ိဳးမ်ားကိုသာ အေမွ်ာ္၊ အေၾကာက္နဲ႔ ျပဳ ေနၾကသည္မွာ လုပ္သေလာက္၊ ကုန္သေလာက္ အက်ိဳးမမ်ားျဖစ္ေနၾက၏။ နိဗၺာန္လို႔ ထင္ေနတဲ့အရာကိုလည္း ေသၿပီးမွ ရမယ္ထင္ၿပီး အမွန္တကယ္ မလိုခ်င္ၾကပါ။ လိုခ်င္ေယာင္ေဆာင္ေနၾကျခင္းသာ ျဖစ္ေလ၏။

မိတ္ေဆြ သင္ေသၿပီးရင္ ျဖစ္တယ္လို႔ အယူ႐ိွေနရင္ စိစစ္ဖို႔ လိုေပၿပီ။
ေနာက္ထပ္ၿပီး ေသၿပီးေနာက္မျဖစ္ဘူး အယူ႐ိွသူမ်ားၾကေတာ့လည္း – - -

အဲဒီအယူကလည္း ေသၿပီးမွကိစၥကို မွန္းဆၿပီး ၾကံဆေနတာမို႔ ဗုဒၶက ဥေစၦဒမိစၦာဒိ႒ိ (မွားယြင္းအယူ)ဟု ေဟာၾကာေတာ္မူေလ၏။
အယူမွားေတာ့ အလုပ္၊ အေျပာ၊ အေနေတြပါ မွားကုန္ၾက၏။ ဘယ္ပုံ၊ ဘယ္နည္း မွားၾကသလဲဆိုရင္ – - – - – - – -

ေသၿပီးရင္ဘာမွျဖစ္မွာ မဟုတ္ဘူးဟု ေသၿပီးေနာက္ကို အာ႐ံုေရာက္ ေနၾကတာမို႔ ထိုသူမ်ားသည္ ယခုပစၥဳပၸန္ မိမိတို႔ လုပ္ေနေသာ အလုပ္မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနမ်ားရဲ႕ ဆင္းရဲေနပံု၊ ဆိုး၀ါးေနပံုေတြကို မသိျမင္ၾကေတာ့ပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ထိုအယူ႐ိွသူမ်ားသည္ ယခုပစၥဳပၸန္တြင္ အကုသိုလ္လုပ္ဖို႔ လက္ရဲၾကကုန္၏။ ဘယ္သူေသေသ ငေတမာရင္ၿပီးေရာဟုဆိုကာ တစ္ကိုယ္ေကာင္ဆန္ဆန္ အကုသိုလ္ မ်ားကို ရဲရဲတင္းတင္း ျပဳရဲၾကသလို အမ်ားအက်ဳိး႐ိွမယ့္ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမ်ဳိးေတြ ၾကေတာ့ မလုပ္ခ်င္ၾကေတာ့ပါ။ ထိုသူတု႔ိ၏ အေတြးအေခၚသည္ ေသၿပီးေနာက္ကို ေရာက္ေနၾကေသာေၾကာင့္ ပစၥဳပၸန္တြင္ ေကာင္းမႈလုပ္ရေကာင္းမွန္း မသိၾကေတာ့ပါ။
ေသမွရမယ္လို႔ ထင္ေနတဲ့ နိဗၺာန္ဆိုတာႀကီးကိုလည္း ပိုလို႔ေတာင္မွ မလိုခ်င္ၾကေတာ့ပါ။

မိတ္ေဆြ သင္ေသရင္္ မျဖစ္ဘူးဆိုၿပီး ေသၿပီးေနာက္ကို အာ႐ံု ႐ိွေနေသးရင္ စိစစ္ဖို႔လိုၿပီးဟု ထပ္မံတိုက္တြန္းလိုက္၏။

ဒါ့ေၾကာင့္ ဗုဒၶျမတ္စြာက ေသၿပီးေနာက္ ျဖစ္တယ္၊ မျဖစ္ဘူးစတဲ့ အေတြး အေခၚေတြ မယူၾကဖို႔ အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ေလ၏။ ေသၿပီးေနာက္ကို အာ႐ံုေရာက္ေနရင္ ပစၥဳပၸန္မွာ ေျပာဆို လုပ္ကိုင္ေနေသာ ေကာင္းမႈ၊ မေကာင္း မႈမ်ားရဲ႕ တန္ဘိုးအမွန္ကို မသိႏိုင္ၾကေတာ့ပဲ အခ်ီးအႏီွး အက်ဳိးမဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပ၏။

ဒါဆိုရင္ ေသၿပီးေနာက္ကိစၥေတြကို မယူရ၊ မေတြးရရင္ ဘာကို ယူရ၊ ေတြးရမွာ လည္းဟု ျပန္ေမးဖို႔ ေကာင္းေလ၏။ ဗုဒၶက ေသၿပီးေနာက္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီးေမးခဲ့ေသာ ပရိဗိုဇ္တစ္ဦးအား ပစၥဳပၸန္ျဖစ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းအက်ိဳးအမွန္ (ပဋိစၥသမုပၸါဒ္) တရား ေတြကို သိေအာင္လုပ္ဟု လမ္းညႊန္ခဲ့ေလ၏။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ယခုပစၥဳပၸန္မွာ မိမိျပဳေနတဲ့ ကံ (သခၤါရ)ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ေနရတဲ့ ဘ၀ဒုကၡေတြကို သိျမင္ေအာင္ လုပ္ဖို႔ပဲလိုေပ၏။ အဲဒါကိုပဲ သမုဒယသစၥာ (တဏွာ၊ ဥပါဒါန္၊ ကံ) ေၾကာင့္ ျဖစ္ေနရတဲ့ အျဖစ္ဆင္းရဲ ဒုကၡသစၥာကို သိတာ မဂၢသစၥာဟု ဓမၼစၾကာတရားေတာ္တြင္ သစၥာေလးပါးျမတ္တရားဟု ေဟာၾကားေတာ္ မူခဲ့၏။ ယခုလုပ္ေနတဲ့ ပစၥဳပၸန္ကံ (သခၤါရ)ေတြရဲ႕ ဒုကၡသစၥာ (ဆင္းရဲအမွန္)ကို သိေတာ့ ဆင္းရဲေစတဲ့ ကံ (သခၤါရ)ေတြကို မျပဳရဲ၊ မေျပာရဲ၊ မေတြးရဲေတာ့ပါ။ မီးဟာ ပူမွန္းသိေတာ့ မကိုင္ရဲေတာ့သလို ကံ (သခၤါရ)ေတြဟာ ဆင္းရဲေၾကာင္း (သမုဒယသစၥာ) ျဖစ္ေနတာမို႔ ဆင္းရဲေစတဲ့ ဒီကံေတြကို ဘယ္ေတာ့မွ မျပဳေတာ့ျခင္းျဖစ္၏။ ထိုသို႔ ကံေတြကို မျပဳေတာ့တာမို႔ ဒီကံေတြ လြန္က်ဴးမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေနရတဲ့ ေနာက္ ဆက္တြဲ ဘ၀ (ဒုကၡသစၥာ)ေတြ မျဖစ္ေပၚေတာ့တာကို နိဗၺာန္ ၿငိမ္းေအးျခင္း (နိေရာဓ သစၥာ)သို႔ ဆိုက္ေရာက္ျခင္း ျဖစ္ေလ၏။

ဗုဒၶ၏ အရိယသစၥာေလးပါးတြင္ပါေသာ နိေရာဓသစၥာ (နိဗၺာန္)မွာ ေသၿပီးမွ ေရာက္မွာ ရမွာကို ဆိုလိုျခင္း မဟုတ္ပါ။ ယခုပစၥဳပၸန္တြင္ ဆင္းရဲမွန္းသိလို႔ ဆင္းရဲေစတဲ့ အမႈေတြ မျပဳေတာ့ျခင္းေၾကာင့္ ယခုပစၥဳပၸန္တြင္ ဆင္းရဲေတြၿငိမ္းသြားျခင္း ျဖစ္ေလ၏။
ဒါကိုပဲ ဆင္းရဲေၾကာင္းခ်ဳပ္တာ တဏွာနိေရာေဓါ နိဗၺာနံလို႔ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သလို ဆင္းရဲက်ဳိးေတြျဖစ္တဲ့ ဘ၀(ဥပါဒါနကၡႏၶာ)ခ်ဳပ္တာ ခႏၶာနိေရာေဓါ နိဗၺာနံ လို႔ အေၾကာင္းခ်ဳပ္လို႔ အက်ဳိးခ်ဳပ္တယ္ဆိုၿပီး အေၾကာင္းအက်ိဳးျပ ေဟာေတာ္မူခဲ့ေလ၏။ ဗုဒၶ၏ အရိယသစၥာေလးပါးတရားတြင္ ေသမွျဖစ္မယ့္ကိစၥေတြ မပါပါ။

ေသၿပီးရင္ ကိစၥေတြကို အာရံုေရာက္ေနပါက ဗုဒၶ၏ အရိယသစၥာေလးပါး သေဘာအမွန္ကို ဉာဏ္မေရာက္ႏိုင္တာမို႔ ေသၿပီးေနာက္ ျဖစ္၊ မျဖစ္ကိစၥေတြကို မယူၾကဖို႔ ဗုဒၶျမတ္စြာ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ ေဟာၾကားေတာ္မူျခင္းျဖစ္ေလ၏။ ယေန႔တြင္ ေခတ္စားေနေသာ ပရမတၱသစၥာ ႐ုပ္၊ နာမ္ ႐ႈကြက္မွာ ဗုဒၶတရားထဲသို ဘုရားပဲ ေဟာခဲ့သေယာင္နဲ႔ ျဗဟၼဏ၀ါဒႏွင့္ ဂ်ိန္း၀ါဒတို႔မွ ေနာက္မွ၀င္လာေရာေႏွာျခင္းျဖစ္ေလ၏။ သမိုင္းအမွန္ကို စိစစ္ႏိုင္ ၾကပါေစ။

ဒီပရမတၱသစၥာကိုပဲ ဗုဒၶ၏ အရိယသစၥာပဲဟု ထင္ေနၾကျခင္းမွာ ဥပမာျပ ရရင္ ပေထြးကို အေဖဟု ထင္ေနၾကျခင္းျဖစ္ေလ၏။ တကယ့္အေဖအစစ္နဲ႔တူတဲ့ အရိယသစၥာကို ကြဲကြဲျပားျပား သိေအာင္ေလ့လာမွသာ ဗုဒၶရဲ႕ အရိယာသား၊ သမီး ဟုဆိုႏိုင္ေပ၏။
ပရမတၱသစၥာရဲ႕ လုပ္ငန္းစဥ္သည္ ေသၿပီးခါ ႐ုပ္၊ နာမ္ေတြ မျဖစ္ဖို႔ကို ပစၥဳပၸန္ ႐ုပ္၊ နာမ္ေတြကို ႐ႈမွတ္ခိုင္းေနၾကတာမို႔ ေသၿပီးေနာက္ကို အာ႐ံုေရာက္ေနတဲ့အတြက္ မိစၦာဒိ႒ိအက်င့္ (မွားယြင္း အယူ၊ အက်င့္)ျဖစ္ေန၏။ ဗုဒၶ၏ အရိယသစၥာေလးပါး၊ မဂၢင္႐ွစ္ပါး တရားအက်င့္တြင္ ကံမဂၢင္လို႔ ဆိုလို႔ရတဲ့ သီလမဂၢင္ သံုးပါး အေပၚမွာ ၀ိရီယမဂၢင္လို႔ ဆိုလို႔ရတဲ့ သမာဓိမဂၢင္ သံုးပါးႏွင့္ ပညာလို႔ ဆိုလို႔ရတဲ့ ပညာမဂၢင္ ႏွစ္ပါးျဖင့္ စိစစ္အကဲခပ္ရန္ျဖစ္ေလ၏။ ကံ၊ ဉာဏ္၊ ၀ိရီယ သံုးပါး အလုပ္လုပ္ရန္ျဖစ္ေပ၏။ နာမ္၊ ႐ုပ္ ေတြ အစိပ္စိပ္ အျဖာျဖာ ႐ႈတာ မပါပါ။

မိမိတို႔၏ ကံမဂၢင္မ်ားျဖစ္ၾကသည့္ အလုပ္၊ အေျပာ၊ အေနအေတြးေတြမွာ သမုဒယသစၥာ (တဏွာ၊ ဥပါဒါန္၊ ကံ) သေဘာျဖစ္သြားရင္ ဆင္းရဲမယ္။ သမုဒယသစၥာသေဘာ မျဖစ္ေအာင္ သတိ၊ ပညာနဲ႔ လုပ္ကိုင္ ေျပာဆို ေနထိုင္မယ္ဆို္ရင္ (နိေရာဓသစၥာ) ၿငိမ္းေအးျခင္ျဖစ္မယ္ စတဲ့ ကံ (သခၤါရ)၊ သီလေတြလြန္က်ဴးျခင္းရဲ႕ ဆင္းရဲအမွန္ကို သိဖို႔သာလွ်င္ လိုရင္းျဖစ္ေပ၏။ ကံ (သခၤါရ)၊ သီလေတြလြန္က်ဴးရင္ ဆင္းရဲမယ္၊ မၿငိမ္းေအးဘူး။ ဆင္းရဲမွန္းသိေတာ့ မလြန္က်ဴးေတာ့ရင္ ၿငိမ္းေအးမယ္ဆိုၿပီး ပိုင္းျခားသိတာ အရိယသစၥာေလးပါးရဲ႕ လုပ္ငန္းစဥ္ပါ။

ပရမတၱသစၥာနဲ႔ အရိယသစၥာ ႏိႈင္းယွဥ္ေလ့လာဖို႔ လိုပါတယ္။
ပရမတၱသစၥာတြင္ နာမ္၊ ရုပ္သိရင္ တရားသိသူ၊ သစၥာသိသူဟု ယူဆ၏။ မွန္ေပ၏။ နာမ္၊ ရုပ္သိရင္ ပရမတ္တရားသိသူ၊ ပရမတၱသစၥာသိသူသာျဖစ္၏။ အရိယ သစၥာသိသူေတာ့ ျဖစ္မလာႏိုင္ေပ။
အရိယသစၥာတြင္ ဗုဒၶ၏ အရိယသစၥာေလးပါးကို ဘယ္ဟာက သမုဒယသစၥာ၊  ဘယ္ဟာက ဒုကၡသစၥာ၊  ဘယ္ဟာက မဂၢနဲ႔ နိေရာဓ သစၥာဆိုၿပီး ကြဲကြဲျပားျပား သိမွသာ တရားသိသူ အရိယာျဖစ္ေပ၏။ သစၥာကို တိုက္႐ိုက္သိေအာင္ ေလ့လာရမယ့္ကိစၥမွာ ၾကားက ပရမတၱသစၥာက နာမ္၊ ရုပ္သိမွ ဆိုၿပီး ပြဲစား ၀င္႐ႈပ္တာမို႔ ပရမတ္ေတာတြင္ ႐ြာလယ္ေနၾကၿပီး အရိယသစၥာနယ္ပယ္သို႔ မေရာက္ၾကသည္မွာ ၀မ္းနည္းဖို႔ ေကာင္း၏။ ပြဲစား မလိုပါ၊ အရိယသစၥာကို တိုက္႐ိုက္သိေအာင္ ႐ွင္းျပေပးႏိုင္တဲ့ ကလ်ာဏမိတၱ အရိယသစၥာသိၿပီးသူ ဆရာသမားသာ လိုပါ ၏။

ဒါေၾကာင့္ စိတ္ကူးယဥ္ အယူအဆမ်ားျဖစ္တဲ့ ေသၿပီးေနာက္ ျဖစ္၊ မျဖစ္ အေတြးအေခၚမ်ား ကင္းစင္ၾကၿပီး ပစၥဳပၸန္ အေျပာမွန္၊ အလုပ္မွန္၊ အေနမွန္ေတြရဲ႕ တန္ဘိုးအမွန္ေတြကို သိ႐ိွႏိုင္ၾကပါေစ။ ပရမတ္ေတာတြင္ နစ္ျမဳတ္ေနျခင္းမွ လြတ္ေျမာက္ၿပီး အရိယသစၥာ ကုန္းထက္သို႔ တက္လွမ္းႏိုင္ၾကပါေစ . . . . . . .  . ။